Voordat ik boodschappen ga doen pak ik altijd eerst een papiertje. In gedachten loop ik door de supermarkt en bedenk gerechten op basis van groenten. Als ik geen gerecht weet te bedenken dan check ik de boodschappen-app. Zo gaat het meestal. Ik ben het gewend en sta er niet zo bij stil. Dit is hoe gewoontes werken. Toch? Of zijn het routines? Voor een beter klimaat zullen we de dingen die we gewend zijn (gewoontes en routines) moeten gaan veranderen. En dat is niet eenvoudig. Mensen veranderen niet graag, vooral niet de dingen die ingesleten zitten. Ze voelen namelijk zo prettig. In dit artikel lees je meer over hoe je nieuwe gewoontes kunt creëren voor het klimaat.
Het verschil tussen een gewoonte en routine
Gewoontes zijn een bepaalde routine, maar niet alle routines zijn een gewoonte, aldus Nir Eyal. Wat is dan het verschil? Bij een gewoonte voelt het onprettig als je die niet kunt uitvoeren. Bij routines voelt het prettig als je die wel uit kunt voeren. Routines kun je dan ook makkelijker vergeten, overslaan of uitstellen. Dat voelt namelijk niet onprettig. Je tanden poetsen voordat je gaat slapen kan een gewoonte zijn. Sla je het over dan lig je met een oncomfortabel gevoel in bed. Drie keer per week wielrennen of hardlopen is een routine. Het kost moeite en als je het een keer uitstelt of verplaatst voelt dat niet per se heel ongemakkelijk.
- Wat is een gewoonte? Een herhalend gedrag dat weinig tot geen moeite kost en ongemakkelijk voelt als je het niet doet.
- Wat is een routine? Een gedrag dat je regelmatig doet, enige moeite kost, maar niet onprettig voelt als je het overslaat.
Hoe creëer je routines en gewoontes?
Nieuwe gewoontes ontstaan niet zomaar, en bovendien weten we nu dat niet ieder gedrag een gewoonte kan worden. Taken die moeite kosten en waarbij we altijd bewust bij stil moeten staan zullen nooit een gewoonte worden. De afwas doen, gezond eten, zelf iedere dag koken of zorgen dat je voldoende beweegt zijn activiteiten die zich niet snel lenen voor een gewoonte. Een nieuwe gewoonte start met het ontwikkelen van een routine, een regelmaat in je gedrag. Hoe start je een nieuwe routine?
- Maak er bewust tijd voor vrij.
- Benoem bij jezelf dat je het gedrag gaat doen.
- Houd rekening met ongemak.
- Committeer en vertel het aan anderen.
- Accepteer dat moeiteloos niet haalbaar blijkt.
Om een routine te creëren heb je dus een intentie nodig voor het gedrag, maar ook iets dat je eraan herinnert dit gedrag uit te voeren: een prompt of trigger. Daarbij helpt het als je die trigger zelf inplant: Als ik boodschappen ga doen dan gebruik ik een lijstje waarop ik minimaal drie vegetarische gerechten schrijf. En tot slot is er een beloning nodig bij de routine of gewoonte zodat je vaker gaat doen. Die beloning kan zijn dat het gedrag je een goed gevoel geeft, of dat jij je daardoor ergens voelt bij horen: Vegetarisch koken geeft mij het gevoel dat ik ook bijdraag aan een beter klimaat.
Een bestaande gewoonte doorbreken
Nieuw gedrag vraagt soms om bestaande gewoontes te doorbreken. Dat is niet eenvoudig, zeker als het gedrag een goed ingesleten gewoonte is. Voor veel Nederlanders bestaat een volwaardige maaltijd uit aardappelen, groente en vlees. Of variaties daarvan. Bij die gewoonte staan we niet vaak stil. Bedenken we wat we gaan eten dan kiezen we dingen die automatisch in die drie elementen passen. Moeten we weg en regent het? Dan pakken we automatisch even de auto (mits beschikbaar).
Hoe doorbreek je een gewoonte?
Allereerst is moeten we bewust worden of zijn van ons werkelijke gedrag. Gebrekkige zelfwaarnemingsvaardigheden staat dat alleen vaak in de weg, waardoor we meestal niet waarom we iets doen. En als we dat wel denken te weten dan zijn we vaak positiever over ons gedrag dan wat we werkelijk doen. Hoe lossen we dat op? Onder andere met feedback. Die geeft je namelijk precies en feitelijk inzicht in je gedrag. Het liefst is die feedback er direct, snel, begrijpelijk en met enige informatie over de context. Daarna is het van belang dat je kennis hebt over de nieuwe gewenste gewoonte, dat je sociale omgeving die nieuwe gewoonte niet in de weg zit, dat de omgeving zo is ingericht dat je nieuwe gewoonte ook makkelijk is en er voldoende motivatie is om de oude gewoonte te willen doorbreken. En tot slot helpt het als je de oude gewoonte vervangt met de nieuwe gewenste gewoonte.
Wat kun je doen voor een beter klimaat?
Om nieuwe gewoontes te creëren voor het klimaat is het allereerst prettig om te weten wat je kunt doen voor een beter klimaat. In twee andere artikelen vind je hier meer informatie over. Bekijk welke dingen je kunt doen en bekijk welk gedrag we moeten veranderen om klimaatopwarming te stoppen.
Bronnen
- Hermsen, S., Renes, R.J. (2021). Gedragsverandering. De psychologie van beïnvloeding begrijpen en gebruiken.
- Michie, S., Atkins, L., West. R., Goosen. H., van’t Hof, K., & Mehra. S. (2018). Het gedragsveranderingswiel: 8 stappen naar succesvolle interventies.
- Eyal, N. (2014). Hooked.
